Nauka i rozwój Zdrowie i medycyna

Tkanka łączna, mięśniowa, tłuszczowa, kostna, nabłonkowa

Tkanka jest to grupa komórek, które cechują  się podobną budową i pełnią tą samą funkcję. W organizmie człowieka, podobnie jak u innych zwierząt, wyróżnia się cztery podstawowe typy tkanek: nabłonkową, łączną, mięśniową i nerwową.

Tkanka nabłonkowa (nabłonek) okrywa ciało i narządy oraz wyścieła jamy ciała. Tkanka ta tworzy zewnętrzną warstwę skóry człowieka i stanowi wyściółkę różnych przewodów wewnątrz organizmu. Jeśli komórki tkanki nabłonkowej wchodzą w skład gruczołów wydzielniczych, to tkanka ta może również pełnić funkcję wydzielniczą. W skład tkanki nabłonkowej wchodzą komórki ściśle do siebie przylegające, które tworzą jednolite warstwy. W organizmie występują nabłonki jednowarstwowe oraz wielowarstwowe. Komórki tych nabłonków mają różne kształty: spłaszczone, cylindryczne (walcowate),kostkowe (sześcienne). Ze względu na kształt komórek wyróżniamy nabłonki płaskie, walcowate, sześcienne.
Nabłonek płaski może być jednowarstwowy lub wielowarstwowy.  Nabłonek płaski jednowarstwowy to pojedyncza warstwa szerokich i płaskich komórek, które przypominają płytki podłogowe. Nabłonek ten wyścieła naczynia krwionośne i pęcherzyki płucne. Nabłonek płaski wielowarstwowy składa się z kilku warstw komórek. Pełni on głównie funkcje ochronne, zapobiega mechanicznym uszkodzeniom tkanek leżących głębiej. Chroni je też przed bakteriami i pierwotniakami oraz przed wysychaniem. Warstwy wierzchnie tego nabłonka stale się złuszczają, a ich miejsce zajmują komórki z warstw głębszych. Nabłonek ten tworzy zewnętrzną warstwę skóry (naskórek), pokrywa usta oraz wyścieła przełyk, odbyt i pochwę.
Nabłonek walcowaty jest zbudowany z pojedynczej warstwy komórek. Wyścieła żołądek i jelito cienkie. Komórki tego nabłonka wchłaniają substancje odżywcze ze strawionego pokarmu. Tworzą też odcinki wydzielnicze różnych gruczołów i wydzielają takie substancje jak: śluz, enzymy trawienne, hormony, łzy, mleko.
Nabłonek sześcienny składa się z komórek, które są przystosowane do wchłaniania. Wyścieła on kanaliki nerkowe i przewody gruczołów.

Tkanka łączna nadaje ciału określony kształt i sprężystość oraz zapewnia łączność między różnymi jego częściami. W jej skład wchodzi wiele rodzajów komórek. Ich wspólna cecha to wydzielanie różnych substancji międzykomórkowych, które składają się z włókien i istoty podstawowej. Włókna zbudowane są z białek: kolagenu (włókna kolagenowe) i elastyny (włókna sprężyste). Istota podstawowa składa się z innych rodzajów białek, które są połączone z cząsteczkami cukrów. Najważniejsze rodzaje tkanki łącznej to: tkanka łączna właściwa, tkanka tłuszczowa, tkanka chrzęstna, tkanka kostna oraz krew i limfa.
Tkanka łączna właściwa osłania i przenika wszystkie narządy, stanowi podłoże dla rozwoju naczyń krwionośnych i limfatycznych. Substancja międzykomórkowa tej tkanki zawiera bardzo dużo mocnych włókien nadających całej tkance odporność i wytrzymałość. Tkanka ta tworzy skórę właściwą, czyli warstwę leżącą bezpośrednio pod naskórkiem. Jest ona też głównym materiałem budulcowym ścięgien, które przytwierdzają mięśnie do kości oraz więzadeł, które wzmacniają połączenia kości w stawach. Z tej tkanki zbudowane są elementy narządów, które cechują się rozszerzaniem, a następnie zwężaniem do pierwotnego rozmiaru. Są to ściany dużych arterii lub przewody oddechowe w płucach.


Tkanka tłuszczowa  składa się z komórek, które gromadzą tłuszcz. Może on być wykorzystywany przez organizm jako źródło energii. Tkanka ta występuje pod skórą, wokół serca i nerek. Jej główne zadanie to zatrzymywanie ciepła w organizmie.
Tkanka chrzęstna (chrząstka) składa się z komórek wytwarzających sprężystą substancję – istotę podstawową, która wzmacnia zawarte w niej włókna białkowe. Chrząstki, które są elementami tej tkanki możny łatwo wyczuć w przegrodzie nosowej, małżowinie usznej i krtani. Tworzą one też powierzchnie stawowe kości,  co sprawia, że ruch w stawach jest łatwiejszy.

Tkanka kostna (kość) tworzy szkielet człowieka, jej podstawową funkcją jest podtrzymywanie i usztywnianie ciała oraz osłona jego najważniejszych narządów: rdzenia kręgowego, mózgu i płuc. Komórki tkanki kostnej są zanurzone w istocie podstawowej, czyli substancji wytwarzanej przez komórki tkanki kostnej. W tkance kostnej znajdują się naczynia krwionośne, które zaopatrują komórki tej tkanki w tlen i substancje odżywcze.
Krew i limfa są szczególnymi rodzajami tkanki łącznej. Elementy morfotyczne tych tkanek są zawieszone w osoczu – płynnej substancji międzykomórkowej. Osocze zawiera białka oraz cukry, tłuszcze, witaminy i sole mineralne. Elementy morfotyczne krwi to krwinki czerwone, krwinki białe i płytki krwi. Krwinki czerwone (erytrocyty) są okrągłymi, spłaszczonymi komórkami mającymi kształt wklęśniętego z dwóch stron dysku. Erytrocyty nie mają jądra komórkowego. Są wypełnione hemoglobiną – czerwonym barwnikiem. Główna funkcja hemoglobiny to przenoszenie tlenu w organizmie i dostarczanie go do wszystkich komórek. Krwinki białe (leukocyty) mają różne kształty. Są to komórki stanowiące główny system obronny organizmu przed obcymi substancjami i mikroorganizmami. Płytki krwi (trombocyty) są to przekształcone komórki. Biorą udział w procesie krzepnięcia krwi. Limfa składa się z osocza i krwinek białych.

Tkanka mięśniowa  jest zbudowana z komórek, które charakteryzują się zdolnością do kurczenia. Dzięki tej tkance w organizmie zachodzą zjawiska ruchowe jak też ruch całego organizmu. U człowieka tkankę mięśniową dzielimy na poprzecznie prążkowaną i gładką. W poprzecznie prążkowanej wyróżnia się tkankę mięśniową szkieletową i tkankę mięśniową serca.
Tkanka mięśniowa szkieletowa (mięśnie szkieletowe) tworzy wszystkie mięśnie przytwierdzone do kości. Skurcze tych mięśni zależą od naszej woli. Komórki mięśni szkieletowych są długie i osiągają 2-3 cm. Nazywamy je włóknami ze względu na wydłużony kształt.
Tkanka mięśniowa sercowa (mięsień sercowy) występuje tylko w sercu. Ruchy tego mięśnia są niezależne od naszej woli. Tkanka ta składa się z wydłużonych, cylindrycznych komórek, rozgałęzionych na biegunach.
Tkanka mięśniowa gładka (mięśnie gładkie) tworzy mięśnie, które występują w ścianach naczyń krwionośnych, przewodzie pokarmowym, macicy i innych narządach wewnętrznych. Ruchy tych mięsni nie zależą od nasze woli, nie wpływamy na kurczenie się i rozluźnianie w żołądku i jelitach.

Tkanka nerwowa jest zbudowana z komórek specjalizujących się w przewodzenie impulsów elektrochemicznych. Komórki tej tkanki to komórki nerwowe lub neurony. Wyglądają one inaczej niż inne komórki. Neuron składa się z ciała komórki, w którym jest jądro komórkowe i większość cytoplazmy. Od ciała neuronu odchodzą rozgałęzienia – dendryty oraz jedna pojedyncza wypustka – akson. Niektóre aksony mają nawet metr długości. Wiązki wypustek neuronów tworzą nerwy. Dendryty i aksony uczestniczą w przekazywaniu impulsów miedzy neuronami. Ze względu na funkcje można wyróżnić neurony czuciowe, ruchowe i pośredniczące. Neurony czuciowe przewodzą impulsy od narządów zmysłów (oczu, uszu, skóry) do ośrodków nerwowych (mózgu i rdzenia kręgowego). Neurony ruchowe przewodzą impulsy z mózgu i rdzenia kręgowego do mięśni (wywołują ich skurcze), a także do gruczołów (pobudzają je do wydzielania). Neurony pośredniczące pośredniczą w przekazywaniu impulsów między neuronami. Tkanka nerwowa składa się też z komórek glejowych, które odżywiają i osłaniają nerwy. Zaliczamy do nich hemocyty - tworzą wokół niektórych aksonów i dendrytów osłonki mielinowe.

Zobacz również: Domowe sposoby na przeziębienie